ABD-Türkiye ilişkileri

ABD-Türkiye ilişkileri
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Git ve: kullan, ara
ABD-Türkiye ilişkileri Flag of the United States.svg Flag of Turkey.svg
USA Turkey Locator.png
██ ABD ██ Türkiye
Question book-4.svg Bu maddedeki veya maddenin bir bölümündeki bazı bilgilerin kaynağı belirtilmemiştir.
Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına lütfen bakınız.
Maddeye uygun bir biçimde kaynak ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

ABD-Türkiye ilişkileri, Türkiye Cumhuriyeti'nin Amerika Birleşik Devletleri'yle 1947 yılından bu yana sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir[1].
Konu başlıkları
[gizle]

* 1 İlişkilerin ilk yılları
* 2 Silah ambargosu
* 3 1980 ve 1990'lı yıllar
* 4 Günümüzdeki İlişkiler
* 5 Ermeni soykırımı iddiaları ve A.B.D
* 6 Kaynaklar

İlişkilerin ilk yılları [değiştir]

Türkiye Cumhuriyeti kurulurken ABD ile sıkı ekonomik ilişkiler geliştirmek isteyen ve Lozan Barış Antlaşması sırasında ABD'nin politik desteğini arayan TBMM ve hükümet, 1923 yılı başında Türkiye'de yatırım yapacak Amerikan şirketlerine yoğun teşvikler içeren Chester Teşvikleri yasasını kabul etti.

Türkiye Cumhuriyeti II. Dünya Savaşı'nın son aylarında Amerika Birleşik Devletleri ve müttefiklerinin yanında yer alarak Almanya'ya savaş ilan etti. II. Dünya Savaşı'nın sona ermesi ile birlikte Soğuk Savaş yılları başladı. ABD Senatosu 1947 yılında Sovyetler Birliği'ne karşı Batı bloğunu korumak üzere[kaynak belirtilmeli] Truman Doktrini'nin bir parçası olarak Türkiye için bir ekonomik ve askerî yardım paketini onayladı.

Sovyetler Birliği lideri Stalin'in Türkiye'den toprak talepleri[kaynak belirtilmeli] karşısında Türkiye de Kore Savaşı'nda (1950-1953) Birleşmiş Milletler'in yanında yer aldı, 1952 yılında NATO'ya katıldı ve 1955 yılında CENTO'nun kurucu üyeleri arasında yer aldı. 1954 yılında ABD'ye İncirlik Hava Üssü'nü kurma izni verildi. Bu üs Soğuk Savaş, I. Körfez Savaşı ve Irak Savaşı'nda kullanıldı.
Silah ambargosu [değiştir]

1 Temmuz 1974 tarihindeki Resmî Gazete'de yayınlanan habere göre Türkiye'nin haşhaş ekimini durdurmadığı için Amerika'nın ambargo koyduğu şeklindedir[kaynak belirtilmeli]. Kıbrıs Barış Harekâtı'ndan sonra ABD hükûmeti ambargoya Kıbrıs Barış Harekatı'nı da eklemiştir (bir kaç ay sonrasında bahane olarak öne sürüldü)[kaynak belirtilmeli] Türkiye'den Kuzey Kıbrıs'taki askerleri geri çekmesini talep etti. Bu silah ambargosu 1978 yılında ABD Kongresi'nin bir kararıyla kaldırıldı. Ambargonun kaldırılmasına rağmen ancak 1980 yılında Türkiye'ye yapılan silah yardımı 1974 öncesindeki düzeye ulaşabildi. Bu silah ambargosu nedeniyle Türkiye'de ABD'ye bağımlı olan silah ihtiyacı gözden geçirildi ve Türk Savunma Sanayi'nin kurulmasına karar verildi. Birçok önemli Türk Savunma Sanayi firması bu dönemde kurulmuştur. (Aselsan, Roketsan, vb.)
1980 ve 1990'lı yıllar [değiştir]

1980'li yıllarda Türkiye hükûmetleriyle ABD hükûmetleri arasında genel olarak sıcak ilişkiler gözlendi. Bu dönemde Ermeni Sorunu ve Kıbrıs Sorunu Türkiye-ABD ilişkilerine gölge düşürdüyse de ilişkiler genel olarak olumlu düzeyde gelişti. Başbakan (ve Cumhurbaşkanı) Turgut Özal I. Körfez Savaşı sırasında ABD Başkanı George H.W. Bush'la çok yakın bir dayanışma politikası izledi. Türkiye Irak petrollerini taşıyan Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattını kapattı. Ayrıca Demirel ve Çiller hükûmetleri savaştan sonra NATO tarafından Kuzey Irak'ta uygulanan uçuş yasağına destek verdiler.
Günümüzdeki İlişkiler [değiştir]

Daha çok bilgi için: Irak İşgali ve Türkiye ve Çuval olayı

George Bush Tayyip Erdoğan'la (2007)
16 Ocak 2002 tarihinde Bülent Ecevit'in ABD Başkanı George W. Bush'a yaptığı ziyaret

11 Eylül 2001 Saldırıları sonrasında Türkiye, ABD'ye terörizme karşı yaptığı mücadelede destek vermeye devam etti. Ancak ABD'nin 2003 yılında Irak'ı işgal etmek istemesi Türk kamuoyunda büyük bir tepkiyle karşılandı. ABD'nin bu işgal sırasında Türk topraklarını kullanmasına izin vermek için TBMM'ye sunulan 1 Mart tezkeresi'nın reddedilmesi ABD'de büyük bir hayal kırıklığına yol açtı ve Türkiye-ABD ilişkilerinin soğumasına neden oldu.

4 Temmuz 2003 günü Kuzey Irak'ın Süleymaniye kentinde karargâh kurmuş bulunan (bir binbaşı komutasında) 11 Türk Silahlı Kuvvetleri mensubunun ve Türkmen mihmandarlarının Irak'taki işgal kuvvetlerinin bir parçası olan Amerikan 173. Hava İndirme Tugayı'na bağlı askerlerce ve yanlarında peşmergelerin de bulunduğu bir ortamda, bir baskın sonucu derdest edilmeleri ve başlarına çuval geçirilmek suretiyle götürülüp 60 saat süresince alıkonularak sorguya çekilmeleri olayı ilişkileri daha da gerginleştirdi.
Franklin D. Roosevelt, İsmet İnönü ve Winston Churchill, İkinci Kahire Konferansı'nda. (1943)

Günümüzde Türkiye-ABD İlişkilerinde düzelme eğilimi gözlenmektedir. 2007 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri'nin ardından o sırada başkanlık görevini yürüten George W. Bush, Türkiye Başbakan'ı Recep Tayyip Erdoğan'ı telefonla arayarak kutlamıştır. Ayrıca ABD hükümeti, Türkiye'nin 2007 yılının sonlarında ve 2008 yılında Irak'ta ki PKK unsurlarına yönelik gerçekletirdiği sınır ötesi operasyonlara tepki göstermemiştir.[kaynak belirtilmeli]
Ermeni soykırımı iddiaları ve A.B.D [değiştir]

10 Ekim 2007 tarihinde ABD Temsilciler Meclisi’nin Dışişleri komisyonu, 1915 olaylarını soykırım olarak nitelendiren tasarıyı 21’e karşı 27 oyla kabul etti[2]. Bu tasarı Temsilciler Meclisi'nin genel kuruluna sunularak kabul edildiği takdirde yasalaşacaktır. Bu karar Türkiye'de büyük bir tepkiyle karşılandı. Kararın yasalaşması halinde ABD'nin Türkiye'deki askeri etkinliklerinin kısıtlanabileceği belirtildi.
Kaynaklar [değiştir]

1. ^ Türkiye ile Amerika Birleşik Develetleri