Çevrimiçi ekonomi laboratuvarı

Çevrimiçi ekonomi laboratuvarı
Veri "mükemmel" ve "eksiksiz" olabilir, fakat bu verinin toplandığı dünya da sanal.
Daniel Lyons
2010-04-11 19:10:16

Diğer Yaşam Haberleri
Turist umduğunu değil bulduğunu yer
Bakıcılar da bakıma muhtaç
İlişkili Haberler
Bulutlu bir mesajınız var
Yol ayrımı
Hepsini Göster
Yazı Boyu
Yazdır
Bize Yazın
Arkadaşına Gönder
Facebook'ta biraz vakit geçirirseniz, sanal çiftlikleriyle ve sanal hayvanlarıyla ilgilenen insanlar sizi hayrete düşürebilir. Bu duyguyu bilirim. Burada sadece zaman geçirmenin garip bir yolu değil, daha tuhaf bir durum söz konusu: İnsanların büyük bir çoğunluğu, bu tür web tabanlı oyunlarda avantaj kazanmak amacıyla sanal silah ve gübre gibi sanal ürünler satın alıyor ve karşılığında gerçek para ödüyor.

Fakat bu Kristian Segerstrale'e göre çok ciddi bir iş ve bunu çevrimiçi oyun üreticisi olan, sanal eşya satışında başı çeken firma Playfish'i işlettiği için söylemiyor. Ekonomi eğitimi almış olan Segerstrale sanal eşyalar dünyasının ekonomi üzerine çalışma yürütmek için yeni bir yol sunduğunu düşünüyor. "Ekonomik faaliyet yürütülen bir ortamda insanların birbirleriyle nasıl iş gördüğü hakkında çok şey öğrenebilirsiniz" diyor. "Burada pek çok değerli ders çıkarılabilir."

Segerstrale 32 yaşında, Finlandiya'da büyüdü ve Cambridge Üniversitesi'nde ekonomi okudu, London School of Economics'te yüksek lisans yaptı. Üniversite eğitimini tamamladıktan sonra, 2001'de bazı arkadaşlarıyla cep telefonlarına oyun geliştirmek için bir şirket kurdu. 2005'te de şirketi sattılar.

2007'de Facebook platformunu şirket dışındaki yazılım geliştiricilere açacağını duyurduğunda, Segerstrale bunun yeni bir gelir kapısı olacağını fark etti. Playfish'i kurdu. Oyunların ücretsiz, oyunlardaki sanal eşyaların paralı olduğu bir iş modelini benimsediler. Pet Society gibi oyunlar sayesinde bu işte büyük bir patlama yaşandı. Pet Society'nin yaklaşık 20 milyon aktif kullanıcısı var. Kullanıcılar oyunda küçük sanal hayvanlar yapıp onlara bakıyorlar. Geçen Kasım'da Playfish 400 milyon dolara video oyun devi Electronic Arts tarafından satın alındı. Playfish ciro veya kârlarını açıklamayacak, fakat Segerstrale şirketin 12 farklı oyunu içinde günde toplam 90 milyon sanal eşya sattığını söylüyor. "Hiç kimsenin bu işin bu kadar büyük bir hızda büyüyeceğini tahmin etmediğini düşünüyorum" diyor Segerstrale.

Piyasa araştırma şirketi Inside Network'e göre ABD'deki sanal eşyaların toplam piyasa değeri 2009'da 1 milyar doları aştı. Bu rakam 2008'de 500 milyon dolardı. Inside Network'e göre gelecek sene pazar 1,6 milyar dolarlık bir değere ulaşacak. Helsinki'deki Sanal Ekonomi Araştırma Ağı'na göre (Virtual Economy Research Network) pazarın büyüklüğü dünya genelinde 6 milyar dolara çıkabilir.

Bir işadamı olarak bu Segerstrale için muazzam bir haber. Ekonomist Segerstrale için de aynı derecede heyecan uyandırıcı. Çünkü ekonomistler gerçek dünyada davranışları modelledikleri zaman hep eksik bilgilerden hareket ediyor. "Veri her zaman sınırlı, bu veriyi ele aldığınızda bu verinin güvenilmezliğine dair tonlarca neden sıralanabilir" diyor Segerstrale. Öte yandan sanal dünyada "veriler mükemmel. Her bir verinin tam bir kesinlik içerdiğini bilirsiniz. Hatta sosyal ağlarda insanların kim olduğunu da bilirsiniz. Bu insanları cinsiyete, yaşa ve başka şeylere göre sınıflandırabilirsiniz."

Sanal dünyalarda sadece geçmişe dair verilerle uğraşmak yerine "gerçek zamanlı deney yapma imkânınız da var" diyor Segerstrale. Bir ürüne yüzde 5 vergi koyduğunuzda o ürüne yönelik talep bundan nasıl etkilenecek? Bir grubun yarısına yüzde 5, diğer yarısına da yüzde 7 vergi uygularsanız ne olur? "İstediğiniz her deneyi yapabilirsiniz. 35 yaşın üstündeki kadınların bir vergiye 15-20 yaş grubu arasındaki erkeklerden daha çok tolerans gösterdiğini keşfedebilirsiniz. Böyle bir şeyi gerçek dünyada tespit etmek mümkün değil."

Sanal dünyada davranışlar üzerine çalışma fikri akademisyenler tarafından kabul görmeye başlıyor. Bu çalışmaların merkezinde de Sanal Ekonomi Araştırma Ağı var. Bu organizasyonu, Helsinki Üniversitesi Bilgi Teknolojileri Enstitüsü'nden ekonomi sosyologu Vili Lehdonvirta 2006'da kurdu. Lehdonvirta, akademisyenlerin sosyal faktörlerin ekonomik karar alma sürecini nasıl etkilediğini sanal ekonomilere bakarak daha iyi anlayabileceklerine inanıyor. Hatta EVE online adlı sanal topluluğun yaratıcısı olan CCP Games, 330 bin üyelik sanal dünyasındaki ekonomiyi düzenleyecek ve şirket adına çalışacak bir ekonomist tuttu. "Rolüm bir merkez bankası baş ekonomistininkine benziyor; oyunculara ve CCP'ye ekonomik durum hakkında bilgi veriyorum" diyor CCP'de çalışmaya başlamadan önce İzlanda'daki bir üniversitede yardımcı doçent olan Eyjolfur Gudmagnusson.

Bu ekonomik modelde muhtemel tek kusur sanal hayvanlara bakarak çevrimiçi ortamda saatler geçirenlerin dünya nüfusunun bütününü yansıtmıyor olabileceği. Veri "mükemmel" ve "eksiksiz" olabilir fakat bu verinin toplandığı dünya da sanal.