Linux

Linux
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Linux

Şirket/Geliştirici: Linus Torvalds ve binlerce gönüllü
IS Ailesi: Unix Benzeri
Kaynak Modeli: Açık Kaynak
Son kararlı sürüm: 2.6.33 / 24 Şubat 2010
Desteklenen Platformlar: Masaüstü bilgisayar, Sunucu bilgisayar, netbook, akıllı telefon
Çekirdek türü: Monolitik Çekirdek
Varsayılan kullanıcı arayüzü: Grafiksel (X Pencere Sistemi)
Lisans: GPL
Çalışma Bölgesi: Güncel


Linus Torvalds, Linux çekirdeğinin babası


Richard Stallman, GNU Tasarısı'nın kurucusu
Linux, (telaffuz: Amerikan İngilizcesi'nde: linək/ Lin-əks, Avrupa ve Kanada^da lɪnʊks / Lin-uks) [Unix]’e fikirsel ve teknik anlamda atıfta bulunaraktan geliştirilmiş; açık kaynak kodlu, özgür ve ücretsiz bir işletim sistemi çekirdeğidir. Çekirdeğin kaynak kodları GNU Genel Kamu Lisansı çerçevesinde özgürce dağıtılabilir, değiştirilebilir ve kullanılabilir.
Linux, hemen her bilgisayar platformunda sorunsuzca kullanılabilmektedir. Çok geniş bir donanım desteğine sahip olan Linux; netbook, dizüstü bilgisayar, sunucu bilgisayarlar, iş istasyonu, akıllı telefon, masaüstü bilgisayarlar gibi hemen her platformda tam bir uyum içerisinde çalışabilmektedir. Ağırlıklı olarak sunucu ve iş istasyonu platformlarında tercih edilse de taşınabilir ve masaüstü sistemlerde de kullanım oranını günden güne arttırmaktadır.
Tabi bu durumda açık kaynak kod yapısının ve özgür yazılım anlayışının etkisi büyüktür. Muadil sistemlere (Microsoft Windows, MacOS) göre çok daha kullanışlı bir yapıya sahip olan Linux, özellikle sunucu pazarında kullanıım oranı ile rakiplerine ciddi anlamda bir mesafe koymuştur. Masaüstü ve taşınabilir bilgisayarlar için ise durum biraz farklı olmakla beraber Mint, Ubuntu, openSUSE, Pardus, Mandriva gibi son kullanıcıya hitap eden, pratik değeri yüksek dağıtımlar sayesinde Linux, her geçen gün biraz daha sempatizan kazanmakta, kullanım oranını günden güne arttırmaktadır.
Linux, bir çekirdek olarak son kullanıcı için bir mana ifade etmemektedir. Bunun sebebi grafiksel ortam (X), web tarayıcı, ofis gibi temel yazılımların çekirdek ile tabi olaraktan sunulmayışından kaynaklanmaktadır. Özgürce dağıtılan Linux çekirdeği, dağıtım ekipleri tarafından dağıtımın hitap ettiği kitleye göre hazırlanmakta ve son kullanıcıya bir paket olarak sunulmaktadır.
Son kullanıcıya daha ziyade hitap etmekte, bu maksatla geliştirilmekte olan dağıtımlarda Mozilla Firefox Web tarayıcı, KDE veyahut Gnome masaüstü ortamı, OpenOffice.org ofis yazılımı, Gimp gibi yazılımlar tercih edilir, talep görür. Orta ve üst düzey kullanıcılar için hazırlanan dağıtımlara ise dağıtımcılar, bu yazılımlara ek olarak MySql, PostreSql, Apache gibi yazılımları da dâhil etmekte, bu şekilde paketleyip, son kullanıcıya arz etmektedir.
Bir kısım kitle tarafından “Linux” kelimesiyle ifade edilen çekirdek, bir kısım kitle tarafından da GNU Projesi yazılım ve araçlarının dâhili sebebiyle “GNU/Linux” diye ifade edilmekte, bu söz grubu ile adlandırılmaktadır.
Konu başlıkları [gizle]
1 Tarihçe
1.1 Unix
1.2 GNU
2 Linux Dağıtımları
3 Kullanım Alanı
4 Destekleyen Kuruluşlar
5 Ayrıca bakınız
6 Dış bağlantılar
Tarihçe [değiştir]

Unix [değiştir]
Unix’in temelleri, 1965 yılında MIT (Massachusetts Teknoloji Enstitüsü), AT&T Bell Labs ve General Electric 'in ortak çalışmasıyla geliştirilmiş MULTICS projesiyle atılmıştır. Birinci sürümü assembler ile yazılmış olan Unix, Dennis Ritche’in yaptığı çalışmalar ile C diline aktarılmıştır. Çeşitli donanımlara bu vesileyle uyum sağlayabilir hale getirilmiştir.
GNU [değiştir]
GNU; çekirdek, sistem araçları, kütüphaneler ve son kullanıcıya yönelik sunulan yazılımları içeren bir proje, bir işletim sistemidir. Açılımı GNU’s Not Unix (GNU Unix değildir) dir. Bu ismin tercihindeki sebep ise Unix’e benzeyen; ancak fikirsel ve teknik bağlamda farklı, herhangi bir Unix kodunu içermemesidir.
GNU, 1983 Eylül ayında Richard Stallman tarafından ortaya atılmıştır. 1984 Ocak ayında proje yürürlüğe girmiştir. Proje, 2006 yılı itibariyle etkin olarak geliştirilmeye devam etmektedir. Proje’nin geliştirilmesi, GNU Tasarısı tarafından gerçekleştirilmekte olup, bu tasarı altında birçok GNU doküman ve yazılımları bulunur. Evvelden çekirdek olarak kullanılması planlanan GNU/Hurd, teknik ve fikirsel aksaklıklardan ötürü yerini Linux çekirdeğine bırakmıştır. Linux çekirdeğinin tercihiyle birçok GNU kullanıcısı Linux çekirdeğine geçiş yapmış, böylece Linux; GNU/Hurd çekirdeğinin de yerini fazlasıyla doldurmuştur.
Linux çekirdeğini yeğleyen kullanıcılar, sistemlerine “Linux” demekte, bu ifadeyi tercih etmektedir; ancak GNU Projesi, “GNU/Linux” ifadesini önermektedir. Bu konuda ki tartışmalar uzun süredir devam etmektedir.
Linux Dağıtımları [değiştir]



Bir Linux dağıtımı olan Mandriva'nın 2010.0 versiyonu
Şu anda GNU yazılımlarını ve diğer özgür yazılımları bir araya getiren ve tüm bunları bir Linux çekirdeği ile beraber toplu, derlenmiş ve kurulumu çok kolay bir işletim sistemi olarak piyasaya süren irili ufaklı birçok çalışma mevcuttur. Mint, Ubuntu, Debian, openSUSE, Pardus, Fedora, Gentoo, Gelecek Linux, Archlinux, Mandriva, Red Hat, Slackware, CentOS bunlardan bazılarıdır. Her biri, sıradan bir bilgisayar kullanıcısının biraz emek sarf ederek bilgisayarına kurabileceği ve neredeyse hiç yabancılık çekmeden kullanabileceği kadar rahat bir kurulum arayüzüne sahip bir şekilde hazırlanmaktadır. Bu dağıtımlar kendi sayfalarından indirilebilecek kalıp dosyaları veya bilgisayar mühendislikleri yazılım arşivlerinden ya da sadece dağıtım işini üstlenmiş internet sitelerinden CD/DVD şeklinde edinilebilmektedir. Ülkemizde Linux çalışmaları TÜBİTAK destekli Pardus, özel sektör destekli Gelecek Linux gibi projelerle ulusal bilişim pazarında kendine yer edinmektedir.
Linux dağıtımları
Kullanım Alanı [değiştir]

Açık kaynaklı olması çekirdek yapı üzerine uygulama geliştirmeyi kolaylaştırmaktadır. Bundan dolayı Linux farklı amaçlar dâhilinde kullanılır. Cep telefonlarında, Cep bilgisayarlarında, Dizüstü bilgisayarlarda, masaüstü bilgisayarlarda, iş istasyonlarında ve sunucularda kullanımı yaygındır. Her amaç için farklı bir GNU/Linux dağıtımı bulmak mümkündür. Ev kullanıcıları için ; Mint, openSUSE, Ubuntu, Mandriva, Pardus gibi dağıtımlar yaygınken; sunucularda Fedora, CentOS, Debian daha yaygın olup ayrıca eğitim için Edubuntu gibi dağıtımlar da bulmak mümkündür.
Destekleyen Kuruluşlar [değiştir]

Şu anda neredeyse tüm üniversite bilgi işlem merkezleri, bunların yanında Google, NASA,IBM, Yahoo, HP, Boeing, HSBC, CitiBank, Red Hat, Sony Ericsson, Nokia, Siemens, Samsung, Motorola, General Motors, Hyun, Oracle, EToys, Tübitak, Troll Tech., Novell gibi çok büyük kuruluşlar GNU/Linux kullanmakta ve bir şekilde özgür yazılımlara destek olmaktadırlar.