Elyaf Nedir

Elyaf Nedir

elyaf Nedir

Dokuma ürünlerinin hammaddesi. bitki, hayvan ve madeni kaynaklardan elde edilen tabii elyafların yanında çeşitli kimyevi usûllerle yapılan elyaflar da vardır. Pamuk, kapok, keten, kenevir, jüt, rami, manila, alfa, sisal, koko, bitkilerden elde edilen belli başlı elyaflardır. yün, moher, deve tüyü, kaşmir, lama, angora tavşan tüyü alpaka, ipek ise hayvani kaynaklı tabii elyaflardır. ısıya dayanıklı bir madde olan asbest madeni kaynaklı tek tabii elyaftır



Elyaflar uzunluklarına göre stapel kesikli ve kontinü kesiksiz olmak üzere iki cinstir. Kesikli elyaflarda her bir elyaf bir santimetre kadardır. Pamuk ve yün bu tiptendir. Kesiksiz elyafta liflerin uzunluğu çok fazladır. Tabii elyaflardan ipek ve bazı kimyevi elyaflar, bu tip elyaf, grubuna girerler. Kimyevi elyaflar kısa kısa kesilerek yün, pamuk gibi kesikli yapılabilir. Elyaf boylarının yanında elyafın

kalitesini etkileyen diğer özellikler parlaklık, incelik, mukavemet, esneklik, ısı iletkenliği, nem çekme özelliği, su çekme özelliği, küflenme, ısı etkisi, bo yanma yatkınlığı ve eğirme kabiliyetinden ibarettir. Uzun elyaf kullanmak gibi usüllerle, istenen parlaklıkta dokuma yapabilecek çeşitli kimyevi elyaflar üretilebilir. ince elyaflardan meydana gelen dokumalar daha yumuşak ve dikişe yatkındır. Ayrıca elyaf yüzeyi daha fazla olduğundan bu tip dokumalarda ısı

izolasyonu daha iyidir. Elyaflar incelik sırasına göre, ipek, poliamid naylon, pamuk, yün, moher tiftik ve bast elyaf bitki gövdesi elyafı şeklinde sıralanabilir. Dokumada önemli olan elyafın, inceliğinden çok elyafın meydana getirdiği ipliğin inceliğidir. iplik incelikleri, belli bir ağırlıktaki elyaftan elde edilen ipliğin uzunluğuna göre verilen numaralardan anlaşılır. ipliğin numarası büyüdükçe inceliği artar.

Elyaftan istenen diğer bir özellik, elyaftan, yapılan ipliğin mukavemetidir. Bu, ipliğe tesir eden kuvvetin iplik numarasına bölümüyle ölçülür. nem, bitki kaynaklı elyafların, mukavemetini arttırır. Diğerlerininkini ise azaltır. Mukavemeti en fazla olan elyaf kimyevi elyaflardan cam elyafıdır. Diğerleri poliamid, poliester, ipek, keten, pamuk, akrilik elyaf, rayonlar, asetat ipeği ve yün sırasına göre mukavimdirler.

Esneklik de elyaftan istenen özelliklerdendir. Esneklik elyafın ve neticede dokumanın mukavemetini arttırır. Esnek olmayan dokumalardan yapılmış elbiselerde torbalanmalar meydana gelir. Elyaflar esneklik özelliğinin azalmasına göre ka uçuk, elastomer elyaf, poliamit, yün, ipek, triasetat, akrilik elyaf,

poliester, rayon, pamuk, keten ve cam elyafı sırasıyla gider ısı, iletme kabiliyeti elyaftan yapılan kumaşın kullanılacağı mevsimi tayin etmek bakımından çok önemlidir. Bu hususta ipliğin dokunuşşekli de ısı izolasyonu bakımından kumaşa tesir eden bir faktördür. ısı iletkenliği, yüksekten alçağa doğru keten, pamuk, rayonlar, asetat ipliği, poliamid, poliester, yün, akrilik ve cam elyafı, sırasına göredir.

Nem çekme ve sonra buhar laşmayla bu nemi dışarı verme özelliği yaz aylarında sıhhat ve rahatlık bakımından dikkate alınması gereken bir husustur. Ayrıca nemi emme hızı ve dışarı buharla atma hızı da önemlidir. Ne kadar hızlı nem çekme olursa o kadar hızlı buharlaşma olur. Yün çok nem çekme kabiliyetine sahib olduğu halde çekme ve buharlaşma hızı, selülozik elyafa göre düşüktür. Gevşek

dokuma gibi çeşitli dokuma yapısı ve çeşitli apre işlemleriyle nem çekme kabiliyeti arttırılabilir. En fazla nem çeken elyaf yündür. Sonra sırasıyla ipek, rayon, keten, pamuk, asetat ipeği, poliamid, akrilik ve

poliester gelir. Cam elyafı hiç nem çekmez. Nem çekmenin yanında ıslandığı zaman elyaf ebat olarak çeker. Bunu azaltmak için elyafa, özel apre verilebilir. Su ile çekme yün, pamuk, keten, rayonlar, ipek, asetat ipeği ve diğer kimyevi elyaf sırasına göre gittikçe azalır. Ayrıca nemli yerlerde pamuk, keten ve rayonların küflenmeye meyilleri vardır.

Cam yünü ısıya karşı en dayanıklı elyaf olmasına rağmen, bazı elyaflar yüksek ısılarda kavrulup alev alabilirler. Alev koruyucu ve apre kullanılarak elyafların yüksek sıcaklıklara karşı mukavemeti arttırılabilir. Pamuk, keten, yün, ipek, rayon, asetat ipeği ve poliamit sırasına göre elyafların ısıya dayanıklılığı azalır. Boyanma kabiliyetini gösteren gözeneklilik ve eğirme kabiliyeti mükemmel elyaf için aranan diğer özelliklerdendir. Elyafın inceliği, yüzey yapısı ve uzunluğu, elyafların birbirine iyi yapışarak eğirme kabiliyetini etkileyen önemli hususlardandır.

Kimyevi esaslı elyaflar, sentetik polimerlerden, tabii polimerlerden veya anorganik ham maddelerden çeşitli usüllerle elde edilen elyaflardır. Kendi aralarında pekçok çeşitleri olan bu elyafların kendilerine has özellikleri vardır. Bu özelliklerinden ve ucuzluklarından dolayı dokumacılıkta oldukça yayılmış durumdadırlar.