Tıp

Tıp
Vikipedi, özgür ansiklopedi


Antik Yunanda Tıp tanrısı Asklepios elinde tıbbın sembolü değneğe sarılı yılanla.Bu sembol şu anda da birçok tıbbi kuruluş tarafından kullanılmaktadır.
Tıp, sağlık bilimleri dalı. İnsan sağlığının sürdürülmesi ya da bozulan sağlığın yeniden düzeltilmesi için uğraşan, hastalıklara tanı koyma, hastalıkları sağaltma (tedavi etme), ve hastalık ve yaralanmalardan korumaya yönelik çalışmalarda bulunan birçok alt bilim dalından oluşan bilimsel disiplinlerin şemsiye adıdır. Hem bir bilgi alanı – vücut sistemlerinin ve bunların hastalıklarının ve tedavilerinin bilimi – hem de bu bilginin uygulandığı meslektir.
Tıp için kullanılan bir başka kelime de, bugün eskimiş olan, tababettir. Merriam-Webster tıbbı şöyle tanımlamıştır: "sağlığın korunması ve hastalığın giderilmesi, yatıştırılması veya önlenmesi ile ilgilenen bilim ve sanat (dalı)". (Merriam-Webster).
Konu başlıkları [gizle]
1 Tıp sistemleri
2 Tıp tarihi
3 Tıp mesleği
4 Tıp dalları
4.1 Diyagnostik dallar
4.2 Klinik disiplinler
4.3 Tıbbi Araştırmalar ve Tıp Eğitimi ile ilgili dallar
5 Tıp Bilimleri
5.1 Temel tıp bilimleri
5.2 Dahili Tıp Blimleri
5.3 Cerrahi Tıp Bilimleri
6 Kaynakça
7 Ayrıca bakınız
Tıp sistemleri [değiştir]

Tarih boyunca dünyanın farklı yerlerinde farklı tıbbî sistemler ortaya atılmıştır. Bugün çağdaş biyotıp büyük oranda dünyanın her yerinde etkin olan sistem olarak gözükse de, sosyal bilimciler tıbbi bir çoğulluk ve çoğulculuktan (tıbbî pluralizm – medical pluralism) söz etmektedir. Çok eski kökene sahip Ayurvedik tıp, Geleneksel Çin Tıbbı ve benzeri kompleks tıbbi sistemlerin yanı sıra, kabilelerde rastlanan daha basit tıbbi sistemler de bugün varlığını, biyotıpla birlikte, sürdürmektedir. Tıp sistemleri açısından çağdaş biyotıp gerek karakteristikleri gerek gösterdiği yayılım sebebiyle önemlidir. Zaman zaman Batı kaynaklı olduğu için bu tıbbi sistem ve geleneğe “Batı tıbbı” (Western medicine) dendiği de olmuşsa, özellikle sosyal bilimciler tarafından, bu terimin yerine “biyotıp” teriminin kullanılması tercih edilir. Bazen bu tıbbi gelenek için “bilimsel tıp” ve “Hippokratik tıp” deyimlerinin de kullanıldığı olur. Batı ülkelerinde de, çağdaş zamanda varlığını sürdüren, farklı kaynaklara sahip, çeşitli tıbbi gelenekler de vardır, örneğin naturapatik tıp gibi. Bununla birlikte Batı’da modern çağda tekrar varlığını hissettiren bu gibi geleneklerin birçoğunun bilimsel bir arka planı yoktur ve resmi anlamda durumları biyotıp kadar kesinleşmiş değildir.
Tıp sistemlerine ve bu sistemlerin karakteristiklerine dair özellikle tıp bilimine dair sosyal çalışmalarda ve sosyal-tıp disiplinlerinde (örneğin, tıbbî antropoloji veya tıbbî sosyoloji gibi) yer verilir. Bu çalışmalar tıp sistemlerinin karakteristiklerinin yanı sıra tıp sistemlerine genel bir bakış ve sınıflandırma amacı da güder. Örneğin, ünlü tıbbi antropolog Allan Young tıp sistemlerini “içleyici tıp sistemleri” (yani içeriye dönük) ve “dışlayıcı tıp sistemleri” (yani dışa dönük) olarak ikiye ayırmış, içleyici tıp sistemleri hastalık karşısında vücudun içine dönen ve ilgisini buraya yönlendiren, dışlayıcı tıp sistemlerini ise hastalık karşısından vücudun dışına dönen ve vücut-dışındaki çevreye ilgisini yönlendiren tıp sistemleri olarak tanımlamıştır(Young). İçleyici tıp sistemlerinin genellikle daha kompleks sosyal ve politik arka plana sahip topluluklarda zamanla ortaya çıktığını, ana ilgisinin fizyolojik olduğunu belirtir. Buna göre ayurvedik tıp veya çağdaş biyotıp içleyici tıp sistemlerine örnek olarak verilebilir. Young’ın çalışmasına göre dışlayıcı tıp sistemlerine, nispeten daha basit bir sosyal ve politik arka plana sahip topluluklarda rastlanır, ana ilgisi fizyolojik değil, etyolojiktir. Bu sistemlere Gnau topluluğunun geleneksel tıp sistemi örnek olarak verilebilir.
Tıp tarihi [değiştir]

Birçok kültürde tıbbın ilk hali bitkilerin (Herbalizm) ve hayvani bazı unsurların şifa amaçlı kullanılmasına dayanmıştır.Her ne kadar her toplumda tıp veya tıbbî gelenekler ortaya çıkmış olsa da, sistematik bir biçimde gelişim gösteren ve bir ‘meslek’ olmaya doğru gelişen tıp Mısır, Hindistan, Çin, Yunanistan ve İran başta olmak üzere farklı bölgelerde ortaya çıkmıştır. Tıbba bakış, tıbbın uygulanışı ve tıbbın üzerine oturtulduğu kavramsal yapı her bölgede yoğun farklılıklar göstermektedir. Bazı bölgelerde binlerce yıldır uygulanan tıp sistemleri bugün hâlâ biyotıbbın yanında kendine yer edinmektedir. Bugünün en yaygın tıbbî sistemi olan modern (biyo)tıp büyük oranda 18. yüzyılın sonlarında Avrupa bazlı olarak gelişmiştir. 1900’lerin başında kliniksel tıbbın gelişiminin odağını oluşturan ülkeler Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri olmuştur.
Yakın zamanda ikinci bir değişim ve gelişim evresinden geçen modern tıp, bugün sıklıkla kanıt-bazlı tıp (evidence-based medicine) olarak anılan akımla birlikte bilimsel metodu ve küresel bilgi bilimini kullanarak belirli bir konu hakkındaki tüm kanıtı toparlayıp bundan standart protokollerin geliştirilmesi önem kazanmıştır. Bu bağlamda özelikle meta-analiz (meta-analysis) ve rasgele kontrollü deneyler (random controlled trial) önemlidir. Bununla birlikte, kanıt-bazlı tıbba da eleştiriler gelmiş özellikle kullandığı metotların çeşitli sınırlamaları ve olası kavramsal hataları öne sürülmüştür; örneğin bir meta-analizde sadece yayımlanmış makalelerin ‘kanıt’ olarak masaya yatırılacağı böylece negatif sonuçlar elde edilmiş, yani başarısızlığa uğramış, fakat doğru bir sonuca ulaşabilmek için önem taşıyabilecek yayımlanmamış makalelerin ‘kanıt’ içerisinde yer almamasının yaratacağı sistematik hatalar gibi.
Genetik ve moleküler biyolojideki gelişmeler sosyal açıdan tıpta farklı bir bakış açısının ve farklı akımların oluşmasını sağlarken, meslekî olarak da tıpta farklı etkileşimlere yol açmıştır.
Tıp mesleği [değiştir]

Eski tabirleriyle Tabiplik, Hekimlik, şimdiki tabirleriyle "Doktor"luk insanı doğru şekilde anlayarak, bedensel ve zihinsel açıdan "iyileştirmeyi" hedefleyen meslek koludur. Ayrıca doktorlar bireylerin sağlıklarını olumlu yönde değiştirmek için Hipokrat Yemini ederler.
Tıp dalları [değiştir]

İçinde birçok farklı disiplini(bilim dalı) barındırmasının yanı sıra, tıbbın meslekî uygulanışı sırasında birçok farklı disiplinden profesyoneller birlikte çalışırlar; hemşireler, eczacılar, fizyoterapistler, diyetisyenler gibi. Bunun dışında her ne kadar ayrı birer meslek olsalar da diş hekimliği (veya bir başka deyişle diş doktoru) ve psikoloji de tıbbî birer alan olarak ele alınır.
Aşağıdaki listelerde tıp mesleği içindeki interdisipliner veya tıbbî alan içerisinde sayılan bazı dallar yer almaktadır. Bu listede tüm disiplinler ve dallar yer almadığı gibi, belirli disiplin ve dalların kendi içlerinde barındırdıkları alt dallar da yer almamaktadır. Ayrıca her ülkede ve modern tıbbın yerel geleneklerinde (örneğin millî tıp geleneklerinde) dallar arası ayrışma büyük farklılıklar gösterebilir.
Diyagnostik dallar [değiştir]
Klinik laboratuar
Patoloji
Radyoloji
Farmakoloji
Klinik disiplinler [değiştir]
Adli tıp
Aile hekimliği
Anesteziyoloji
Algoloji
Reanimasyon
Cerrahi
Çocuk cerrahisi
Dermatoloji
Dahiliye - İç hastalıkları:
Geriatri
Kardiyoloji
Endokrinoloji
Gastroenteroloji
Hematoloji
Enfeksiyon hastalıkları
Nefroloji
Onkoloji
Göğüs hastalıkları - Pulmonoloji
Romatoloji
İmmunoloji
Fizik tedavi ve rehabilitasyon
Halk Sağlğı
Jinekoloji - Kadın doğum uzmanlığı
Nöroloji
Nöroşirurji - Beyin ve sinir cerrahisi
Ortopedi
Pediatri
Plastik ve rekonstrüktif cerrahi
Estetik cerrahi
Pratisyen hekimlik
Psikiyatri
Radyasyon onkolojisi
Tıbbi Araştırmalar ve Tıp Eğitimi ile ilgili dallar [değiştir]
Fizyoloji
Anatomi
Histoloji
Biyokimya
Biyofizik
Mikrobiyoloji
Tıp Eğitimi
Tıbbi Biyoloji
Tıp Tarihi
Tıp Bilimleri [değiştir]

Temel tıp bilimleri [değiştir]
Anatomi
Biyofizik
Biyoistatistik
Biyokimya
Deontoloji
Fizyoloji
Histoloji-Embriyoloji
Mikrobiyoloji
Parazitoloji
Tıbbi Biyoloji
Tıp Eğitimi ve Bilişim
Dahili Tıp Blimleri [değiştir]
Adli Tıp
Aile Hekimliği
Çocuk Hastalıkları
Çocuk Onkoloji ve Hematolojisi
Çocuk Psikiyatri
Dermatoloji
Endokrinoloji
Farmakoloji
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Gastroenteroloji
Göğüs Hastalıkları
Halk Sağlığı
Hematoloji
İç Hastalıkları
İmmünoloji
İnfeksiyon Hastalıkları
Kardiyoloji
Klinik Bakteriyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları
Nefroloji
Nöroloji
Nükleer Tıp
Psikiyatri
Radyasyon Onkolojisi
Radyoloji
Tıbbi Onkoloji
Tıbbi Genetik
Cerrahi Tıp Bilimleri [değiştir]
Algoloji
Anesteziyoloji
Cerrahi Onkoloji
Çocuk Cerrahisi
Genel Cerrahi
Göğüs Cerrahisi
Göz Hastalıkları
Kadın Hastalıkları
Kalp ve Damar Cerrahisi
Klinik Sitoloji
Kulak Burun Boğaz
Nöroşirürji(Beyin ve Sinir Cerrahisi))
Ortopedi ve Travmatoloji
Patoloji
Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi
Spor Hekimliği
Üroloji
Çocuk Ürolojisi