Büyüme Takvimi

Büyüme Takvimi
Türkiye, 2009’da küçülecek. Büyümeye ise 2010’da başlayacak. 2011’de yüzde 4 ve 2012’de ise yüzde 5 büyüyecek. Orta vadeli planda yer alan bu tahminler, Türkiye ekonomisi için toparlanma döneminin ...

Türkiye, 2009’da küçülecek. Büyümeye ise 2010’da başlayacak. 2011’de yüzde 4 ve 2012’de ise yüzde 5 büyüyecek. Orta vadeli planda yer alan bu tahminler, Türkiye ekonomisi için toparlanma döneminin 2010-2012 arasında olacağını gösteriyor. Peki sektörlerin toparlanma planı nasıl? İncelediğimiz 29 sektörün, önemli bir bölümü çıkış için 2010’u bekliyor. Pek çok sektör, bu yılda negatiften pozitife dönecek. Sonraki yıllarda ise büyüme hızlanacak. Az sayıda sektörde ise umutlar 2011’e endekslenmiş durumda.



Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, eylül ayında 2009’un dünya ekonomik tarihi açısından kayıp bir yıl olacağını, 2010’dan itibaren ise dünya ekonomisinde “tedrici” bir büyüme dönemine girileceğini söyledi. Ardından 3,5 ay gecikmeyle 3 yıllık (2010-2012) dönemde ekonomik hedefleri ve uygulanacak politikaları içeren orta vadeli programı açıkladı. Babacan, 2008’in tamamında toplam büyümenin yüzde 0,9 oranında gerçekleştiğini söyledi, 2009’da ise GSYİH’nin yüzde 6 küçüleceğini belirtti. Türkiye ekonomisinin toparlanma döneminde büyüme rakamlarının 2010’da yüzde 3,5, 2011’de yüzde 4 ve 2012’de ise yüzde 5 olacağını açıkladı.

İş dünyası, bu orta vadeli programı “gerçekçi” buldu ve “Ayakları yere sağlam basan bir program” yorumunu yaptı. Hatta iş dünyasının öne çıkan bazı işadamları, büyüme rakamlarının 2010’dan itibaren daha yüksek olacağı yönünde tahminlerini kamuoyuyla paylaştı. Bunlardan biri de MFI Partners Yönetim Kurulu Başkanı Aydın Yurdum’du. Yurdum, büyümenin 2010’da yüzde 3,8, 2011’de yüzde 4,5 ve 2012’de yüzde 5 olacağını tahmin ettiğini söyledi. Unilever Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı İzzet Karaca da hükümeti fazla gerçekçi bulanlardan. Karaca, “Ben daha iyimserim. Büyüme 2010’dan itibaren daha hızlı gerçekleşecek. 2010’da yüzde 5-6 oranlarını görebiliriz” dedi. Perakende Liderleri Platformu’na katılan Boyner Holding Yönetim Kurulu Başkanı Cem Boyner, yaptığı konuşmada, “Kriz ne zaman biter bilmiyorum ama eski günler şaka gibi gelecek. Eskisinden daha parlak günler olacak” dedi.

Tüketimin ve perakendenin nabzını tutan bu üç isim gibi her sektörden binlerce işadamı şimdi hükümetin açıkladığı rakamları da önlerine koyarak gelecek 3 yıla ait hedeflerini belirlemeye, bütçelerini hazırlamaya koyuldu. Capital, 30 sektörün toparlanma planlarını araştırdı. İşte o planlar…

Hızlı Büyüme Planları
Demir çelik sektörünün üretimi, 2007’de, 2006’ya göre yüzde 9,9 oranında artışla 25,7 milyon tona ulaşmıştı. Son çeyrekte tüketimde yaşanan daralmaya rağmen sektör, ihracat sayesinde 2008’de yüzde 4,1 oranında bir büyüme gerçekleştirmişti. Demir Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Veysel Yayan, 2009’un şubat ayından itibaren üretimde kademeli bir iyileşme gözlense de ağustos ve eylül aylarında yeniden düşüşün başladığını belirtiyor. Sektörün ham çelik üretiminin, 2009’u yüzde 5 daralmayla kapatacağını tahmin ediyor. Yayan’a göre demir çelikte toparlanma, yeni kapasite yatırımlarıyla birlikte 2010’da başlayacak. Girdi maliyetlerinde düşüş sağlanırsa sektör, 2010’da yüzde 20, 2011 ve 2012’de ise yüzde 10 büyüme hedefliyor.

2007’de yüzde 56 oranında büyüyen leasing, hem kendi krizinden hem global krizden etkilenerek çifte hasar alan sektörlerin başında geliyor. Sektör 2008’i yüzde 35 küçülmeyle kapattı. Finansal Kiralama Derneği (FİDER) Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Taşar, küçülmenin 2009’da yüzde 53’e ulaşacağını tahmin ediyor. Taşar’ın toparlanma planı ise oldukça iddialı. Taşar, sektörün işlem hacminin 2010’da 2,5 milyar dolardan 3,5 milyar dolara yükselerek yüzde 40 büyüyeceğini, 2011 ve 2012’de ise bu rakamın sırasıyla yüzde 29 ve yüzde 44 olacağını düşünüyor.

Hazır giyim sektörünün temsilcileri de hızlı büyüme hazırlığında. İHKİB Başkanı Hikmet Tanrıverdi, sektörün 2009’da ihracatında yüzde 15, toplam satışlarda yüzde 5 daralacağını söylüyor. Tanrıverdi, pazar çeşitlendirmesi ve yenilikçi ürünlerle 2010’dan itibaren sektörün her yıl yüzde 10 büyüyeceğini öngörüyor. Boyner Holding’in en yeni şirketlerinden biri olan Ay Marka’nın genel müdürü Eren Çamurdan da “Belki çok zor sınavlardan geçtik ve geçmekteyiz, ancak sektörün 2009 da dahil önümüzdeki dönemlerde çift haneli rakamlarla büyüyeceğini düşünüyoruz” diyor.

Temkinli Hedefler
Hızlı bir toparlanma öngörenler olduğu kadar temkinli hedeflerle ilerleyen sektörler de var. Bunlardan biri de deri sektörü. İTKİB İstanbul Deri ve Deri Mamulleri Yönetim Kurulu Başkanı Lemi Tolunay, 2008’de krize rağmen yüzde 3,9 oranında büyüyerek hacmini 3,7 milyar dolara taşıyan deri ve deri mamulleri sektörünün, 2009’da daralacağını söylüyor. Tolunay, krizle birlikte yüksek enerji fiyatları, aşırı dolaylı vergiler ve ağır sosyal girdilerin yarattığı maliyet enflasyonuyla sektördeki daralmanın yüzde 25’e ulaşacağını öngörüyor. Tolunay, sektörün gelecek 3 yıla ait büyüme planına dair şöyle devam ediyor:

“Çabamız 2010’da mevcudu koruyup daha fazla daralmanın önüne geçmek. İç piyasa satışlarında olağanüstü bir gelişme beklemiyoruz. Turistik, yolcu beraberi ve kargo yoluyla yurtdışı satışlarda daralmanın devam edeceği beklentisi içindeyiz. 2011 ve 2012, 2009’da kaybedilen ortalama yüzde 25’lik daralmanın geri kazanım yılları olacak. Bu iki yılda yüzde 5 büyüme bekliyoruz.”

Boya sektörü de temkinli bir büyüme dönemi öngörüyor. Betek Boya yetkilileri, 2008’de yüzde 5 daralan sektörün, 2009’da da yüzde 5-8 arasında küçüleceğini tahmin ediyor. 2010’dan itibaren 3 yıl boyunca ise ertelenen talebin tüketime yöneleceğini ve sektörün her yıl yüzde 7 büyüme gerçekleştireceğine inanıyorlar.

TÇMB Yönetim Kurulu Başkanı Adnan İğnebekçili ise çimentoda toparlanmanın, ancak önümüzdeki 5 yıl içinde yakalanabileceğini öngörüyor. İğnebekçili, sektörde ve ekonomide yeniden büyüme ortamına dönülmesi ve artan işsizlik sorununa acilen çözüm bulunması için inşaat sektörünün canlanmasına öncelik verilmesi gerektiğini söylüyor. “Bu kapsamda öncelikle 2010’dan itibaren yeni konut projelerinin yeniden hız kazanmasını temin edecek tedbir ve politikaların hükümetçe devreye konulması gerekiyor” diyor.

Karamsarlar Arttı
Zorlu Holding Tekstil Grubu Başkanı Vedat Aydın, ev tekstilinde kriz süresince küçük ölçekli şirketlerle yan sanayi şirketlerinin pek çoğunun kapandığına dikkat çekiyor. Aydın, “Toparlanma sürecinde de bu şirketleri geri kazanamayacağız. Kimse yeni yatırıma girişmeyecek, eskiyen makinelerin yerine yenileri alınmayacak. Teknolojik olarak da orta vadede kan kaybedeceğiz” sözleriyle sektörün ithalata dayalı hale geleceğini öngörüyor. Aydın, 2009’da yüzde 22 daralacağını tahmin ettiği sektörün, 2010’da yüzde 5, 2011’de yüzde 15 ve 2012’deyse yüzde 5 büyüyebileceğini söylüyor.

Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği (TKSD) Başkanı Timur Erk, 2007’deki büyüklüğü 25 milyar dolar civarında olan kimya sektörünün, 2007’de yüzde 7, 2008’de yüzde 3 büyüdüğünü ifade ediyor. Sektörün 2009’u, yüzde 2 küçülmeyle kapatacağını tahmin eden Erk, hızlı bir büyüme dönemi beklemiyor. Erk, sektörün 2010’da yüzde 3, 2011’de yüzde 3,5 ve 2012’de yüzde 4 büyümesinin beklendiğini belirtiyor ve şöyle devam ediyor:

“Kimya sanayinin tüketim ürünlerine katkısı, yüzde 7-94 arasında değişiyor. Dolayısıyla sektörün toparlanması, diğer sektörlerin gelişmesine direkt olarak bağlı. IMF anlaşması olduğu takdirde güven ortamı oluşacak bu da yabancı sermaye girişini olumlu yönde etkileyecek. Ayrıca yeni ihracat bölgelerini zorlama da gelişmeyi olumlu yönde etkileyecek.” Kimya ihracatçılarını temsil eden İKMİB Başkanı Murat Akyüz ise sektörde 2010 yılının toparlanma yılı olacağını düşünüyor.

İstikrar Öngörenler
Hızlı büyüme öngörenler, büyüme öngöremeyenler ve temkinlilerin yanı sıra büyümede istikrar peşinde olan ve öngörülerini buna dayandıran sektörler de var.

Örneğin Datateknik Genel Müdürü Mehmet Yolcu, BT sektörünün 2009’da yüzde 6 daralacak olmasına karşın gelecek 3 yılda her yıl yüzde 10 büyüyeceğini öngörüyor.

Casper Pazarlama Direktörü Feray Karaman ise bilgisayar sektörünün 2010’dan itibaren 3 yıllık süreçte her yıl yüzde 10-15 aralığında büyüyeceğini tahmin ediyor. Arena Bilgisayar Yönetim Kurulu Başkanı İzi Kohen, gelecek 3 yıl için yüzde 10 büyüme öngörürken sektörde asıl eşiğin 2011 yılından itibaren aşılacağını düşünüyor.

Türkiye’nin üzerinde en fazla söz hakkına sahip olduğu sektörlerden altında da 2008’in son çeyreğinden itibaren çok ciddi bir daralma gerçekleşti. Buna rağmen 2008’i yüzde 2 büyümeyle kapatan sektörün, 2009’da yüzde 50 daralacağı tahmin ediliyor. Dünya Altın Konseyi Türkiye Genel Müdürü Murat Akman, sektörün hem altın yatırım araçları hem altın takı tarafında 2009 yılının son çeyreğinde başlayan bir normalleşme sürecine gireceğini düşünüyor. “Sektörün tamamen dışından kaynaklanan daralma, maalesef yine sektörün dışında gerçekleşen iyileşme sürecine bağımlı olarak gerçekleşecek” diye konuşan Akman, sektörün toparlanmasının 2010-2012 yılları arasında her yıl ortalama yüzde 20 büyümeyle gerçekleşeceğini öngörüyor.

Turizm Yatırımcıları Derneği Turgut Gür ise gelirler bakımından 2009’da yüzde 4 daralma öngördüğü turizmde, 2010’da yüzde 5, 2011 ve 2012’de ise yüzde 10 büyüme bekliyor.

Otomotivin Planları
Otomotivde hızlı bir toparlanma beklenmiyor. Binek otomobil pazarı, 2008’de yüzde 14,4 oranında daraldı. Hyundai Yurtiçi Satış ve Pazarlamadan Sorumlu Genel Müdürü Kurthan Tarakçıoğlu, ÖTV indirimi uygulamalarının yardımıyla binek otomobil pazarının, 2009’da yüzde 8,5 büyüyeceğini öngörüyor. Tarakçıoğlu, sektörün 2010’da yeniden daralacağını ve bu oranın yüzde 16,6 olacağını tahmin ediyor ve şöyle devam ediyor:

“Büyüme ve küçülme rakamlarının temeli yurtiçi otomobil pazarı büyüklüğü. Pazarı oluşturan ise tüketici talebi. Tüm bu faktörler göz önüne alındığında 2010’da daralma, 2011’de yüzde 14,7 oranında ve 2012’de yüzde 6,22’lik büyüme öngörüyorum.”

Kamyon pazarında yaşanan gelişmeleri ise Mercedes-Benz Türk Kamyon Pazarlama ve Satış Müdürü Bahadır Özbayır, anlatıyor: “2007’de kamyon pazarı yüzde 19 daraldı. 2008 yılında pazar 26 bin 600 adede düştü ve daralma yüzde 22 oldu. 2009’da pazarın 15 bin adede düşeceğini, dolayısıyla yüzde 44 küçüleceğini öngörüyoruz. 2010 yılında hafif bir toparlanmadan sonra 2011 ve 2012 yıllarında daha yüksek bir büyüme oranı bekliyoruz.”

2008’de toplam otobüs pazarı yüzde 11 oranında büyüdü ve 1.800 adede ulaştı. 2009’da yerel seçim teslimatları, şehir içi otobüs segmentinde büyüme sağlarken şehirlerarası segmentinde daralma görüldü. Toplam otobüs pazarı, 2009’u yüzde 1 büyümeyle kapatacak. Sektörün toparlanma planını Mercedes-Benz Türk A.Ş. Otobüs Pazarlama ve Satış Müdürü Akif Nuray, şöyle açıklıyor:

“Şehirlerarası otobüs segmentinde, 2009 yılında yaşanan küçülmenin ardından önümüzdeki 3 yılda toparlanma sürecini yaşayacağız. Ancak toparlanma daha yavaş ve altyapıya yönelik gerçekleşecek. 2010’da yüzde 26 daralma, 2011’de yüzde 9, 2012’de ise yüzde 8 büyüme bekliyoruz.”

Ercan Ergüzel/Denizbank Ekonomik ve Stratejik Araştırmalar Stratejisti

Bankacılığı Geleceğini Neler Etkileyecek?

Krize Rağmen Büyüme
2008, kriz yılı olmasına karşın bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü, 2007’ye göre yüzde 26 büyüyerek 733 milyar TL’ye ulaştı. 2009’un ilk 8 ayında sektör, yüzde 5,2 artışla aktif büyüklüğünü 771 milyar TL’ye ulaştırdı. Yıl sonu beklentimizse sektörün yüzde 10 seviyesinde bir büyümeyi yakalayacağı yönünde.

Destek Paketimiz Yok
Belli başlı ekonomiler içinde krizde banka kurtarma/destek paketi açıklamak zorunda kalmayan 3 ülke var: Kanada, Avustralya ve Türkiye. 2008 ve 2009’daki hızlı büyüme oranları ve yüksek kârlılık, sektörün ne denli sağlıklı olduğunu gösteren iki temel gösterge. Bu trend, önümüzdeki yıllarda da devam edecek.

3 Yıllık Büyüme Planı
Önümüzdeki 3 yılda, Türk bankacılık sektörü için büyüme beklentilerimiz sırasıyla yüzde 16, yüzde 17 ve yüzde 18. Düşen faizlerle birlikte kredi talebi artıyor. Aynı zamanda aktiflerde, faize duyarlı finansal varlıklar daha önemli hale geliyor. Aktif kârlılığı, aracılık maliyetleriyle ilgili düzenlemeler, birleşme satın alma süreçleri, özelleştirmeler ve global regülasyon dalgası, önümüzdeki dönemde sektörü yakından etkileyecek.

Lojistikte Büyüme Birleşmelerle Gelecek

Konsolidasyonlar Artacak
Ekol Lojistik Genel Müdürü Umur Özkalı, lojistikte toparlanmanın 2011’de başlayacağını düşünüyor. Özkalı, “Küçük oyuncuların, daha büyük oyuncularla yaptıkları işbirlikleri ve konsolidasyonlar artacak. Lojistik faaliyetleri outsource etme eğilimi de yaygınlaşacak. Lojistik hizmet sağlayıcıları, geçmişe göre daha az varlığa ve daha çok alt taşeron kullanımına yönelecek” diyerek gelecekle ilgili öngörülerini paylaşıyor.

Fırsatlar Kullanılamadı
Balnak Lojistik Satış ve Pazarlama Koordinatörü Emre Yenal ise sektörde toparlanmanın seyrine dair şunları söylüyor:

“Lojistik sektörü 2009’da büyük yara aldı. Hem yatırımlar hem istihdam durdu. Dış kaynak kullanımı modeline geçmek zorunda olan şirketler için 2009, fırsat yılıydı, ama bu fırsatı kullanamayanlar çoğunluktaydı. 2010’da şirketlerin bu fırsatı kullanmasıyla sektör toparlanmaya başlayacak. Öncelikle Euro bölgesinde artan taleple Türkiye’de hem ihracatın hem de ithalatın canlanmasını bekliyoruz.

Toparlanma Başladı mı?
Lojistik yönetim danışmanı Atilla Yıldıztekin, sektörde toparlanmanın başladığı görüşünde. Yıldıztekin, sektörün kendi yapısından kaynaklanan verimsizlik, ölçek küçüklüğü ve kurumsallaşmama sorunlarını aşması gerektiğini düşünüyor. Ayrıca haksız rekabet ve pahalı akaryakıt sorunlarıyla karşı karşıya olan lojistik şirketlerinin, şirket birleşmeleriyle büyümeye geçeceğini ifade ediyor.

3 Sektörün Yönü

Caterıng’i Konjonktür Etkiliyor
5,4 milyar dolarlık bir hacme sahip olan catering, 2009’da istihdamda yaşanan azalmayla birlikte zor günler geçirdi. Buna rağmen sektörün 2009’da mevcudu koruyacağı, sektörde büyüme ya da küçülme yaşanmayacağı tahmin ediliyor. ISS Catering Genel Müdürü Engin Üstel, sektörün 2010’da yüzde 4, 2011 ve 2012’de ise yüzde 6 büyüyeceğini tahmin ediyor ve ekliyor, “Reel sektördeki canlanma, kapasite kullanım oranının artması, ihracatın yükselmesi ve işsizlik oranın düşmesi sektördeki büyümeyi etkileyecek.”

Çağrı Merkezi ve Yazılım Büyüyor
2008’de hacminin 1 milyar TL’ye ulaştığı tahmin edilen çağrı merkezleriyle ilgili olarak CMC Genel Müdürü Başak Soykan, “Son 2 yıldır olduğu gibi önümüzdeki 3 yılda da yine her yıl yüzde 15 büyüyeceğiz” diyor.

Yazılım Sanayicileri Derneği (YASAD) Başkanı Gülara Tırpançeker, 2009’u yüzde 2 büyümeyle kapatacak olan sektörün, 3G gelişmeleriyle savunma ve enerji sanayinden gelen talebinin artmasıyla 2010’da yüzde 8, 2011’de yüzde 12 ve 2012’de ise yüzde 13 büyüyeceğini öngörüyor.

Özlem Aydın Ayvacı
oaydin@capital.com.tr






Büyümenin dönüşü
"Büyük yatırımlar Türkiye'ye kayabilir"
Yolunda gitmeyen rakamlar
"Türkiye'de fabrika almak anlamsızlaştı"
EKONOMİDE DIŞLAMA KORKUSU
Haber : Capital Online / 01 Kasım 2009 Pazar